«Σε
καιρούς σκοτεινούς, πάντα υπήρξαν καλοί άνθρωποι που, με οδηγό τη Λογική,
μόχθησαν να φέρουν στους συμπατριώτες τους τον διαφωτισμό και την πρόοδο. Και
δεν ήταν λίγοι όσοι πάσχιζαν να τους εμποδίσουν».
«Το Καθήκον, ως ύψιστος
νόμος του Ελευθεροτεκτονισμού, είναι εκείνο που οφείλουμε στην Ανθρωπότητα». Και την
έννοια του Καθήκοντος, όπως την αντιλήφθηκε η Ακαδημία της Ισπανίας, στην
προσπάθειά της να φέρει στη χώρα την περίφημη, πλην απαγορευμένη, Encyclopédie,
την αποτυπώνει με τον πιο γλαφυρό τρόπο ο Arturo Pérez-Reverte στο μυθιστόρημά
του «Καλοί άνθρωποι σε σκοτεινούς καιρούς».
Με μια αριστοτεχνική δομή,
ο συγγραφέας παρουσιάζει τις περιπέτειες δύο Ισπανών ακαδημαϊκών στα τέλη του
18ου αιώνα – πριν τη Γαλλική επανάσταση, οι οποίοι ανέλαβαν την δύσκολη
αποστολή να ταξιδέψουν στο Παρίσι και να φέρουν τους 28 τόμους της Α’ έκδοσης
της Encyclopédie των Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ. Ενός εμβληματικού
έργου της εποχής του Διαφωτισμού, το οποίο περιείχε όλες τις γνώσεις της
εποχής.
Κάθε χαρακτήρας,
ολοκληρωμένος ως προς τη σύλληψη, αντιπροσωπεύει τις ψηφίδες μιας ισπανικής
κοινωνίας που «λοξοκοίταγε» τον αναβρασμό που επικρατούσε στη Γαλλία, λίγο πριν
το ξέσπασμα της επανάστασης, με τον Pérez-Reverte να σκιαγραφεί μέσα στις
σχεδόν 650 σελίδες του τις αντιφάσεις και τις παγίδες που έπεφτε το Παρίσι στην
αγωνιώδη προσπάθειά του να βρει το «Φως» που περιέγραφαν οι πρωτοπόροι και
ριζοσπάστες "Philosophes".
Από τις πρώτες ημέρες του
ταξιδιού, ο αναγνώστης απολαμβάνει τους περίφημους διαλόγους μεταξύ του βιβλιοθηκάριου
Μολίνα και του ναυάρχου Θάρατε, με τον συγγραφέα να αποτυπώνει και τον άτυπο
«διάλογο» μεταξύ των δύο Διαφωτιστικών ρευμάτων που υπήρχαν την εποχή εκείνη
μπροστά στα άλματα που έκανε η ανθρώπινη σκέψη. Ακόμη και οι αντιξοότητες που
αντιμετώπισαν οι δύο ακαδημαϊκοί, είναι εκείνες που ήρθαν από τη μερίδα του
κόσμου που φοβήθηκε ό,τι… θα κόμιζε η Encyclopédie στην ισπανική πρωτεύουσα.
Μιας πρωτεύουσας που εξακολουθούσε να ζει στο σκοτάδι και υπό τον τρόμο Ιεράς
Εξέτασης και της «άνωθεν» επέμβασης στη ζωή των ανθρώπων.
Τους δύο πρωταγωνιστές θα
πλαισιώσουν σταδιακά όλες εκείνες οι «εκφράσεις» του προεπαναστατικού ρυθμού
του Παρισιού, στις οποίες ο συγγραφέας θα δώσει όνομα και χαρακτήρα. Η
«άβγαλτη» Ισπανία θα θαμπωθεί από τις τεκτονικές αλλαγές της Γαλλίας και θα
παρακολουθήσει και θα κρίνει την «άναρχη» διανόηση μέσα στα σαλόνια και τα καφέ
στις όχθες του Σηκουάνα.
Στη πορεία, η «ηθική συνείδηση»
δύο Ελευθεροτεκτόνων, θα δώσει τέλος στην δύσκολη αναζήτηση της Encyclopédie, με
τον συγγραφέα να μεταστρέφει ακόμη και έναν δευτερεύοντα χαρακτήρα της πλοκής
στον «από μηχανής θεό» που κατανόησε στο τέλος, με τη βοήθεια της «Τεκτονικής
αναγνώρισης», τον αντίκτυπο των πράξεων του. Μιας συνείδησης που αφυπνίστηκε
ακόμη και σε εκείνους που έθεταν τα εμπόδια στη μεταφορά της Encyclopédie στη
Μαδρίτη, με τον Ελευθεροτέκτονα πρωταγωνιστή ναύαρχο Θάρατε να γίνεται το
παράδειγμα του «καλού ανθρώπου, που καθοδηγούμενος από την Λογική έδωσε μάχη να
φέρει τον Διαφωτισμό και την Πρόοδο στους συμπατριώτες τους».
Και όπως είπε ο ίδιος,
πλήρους συνειδήσεως…
...«Κάποια στιγμή θα έρθει η
αυγή. Θα έρθει η νέα μέρα. Θα υπάρξουν άνθρωποι που θα τη χαρούν,
μισοκλείνοντας τα μάτια, ευγνώμονες, καθώς θα δέχονται τις πρώτες ακτίνες του
ήλιου. Εμείς όμως που θα έχουμε κάνει δυνατή την αυγή δεν θα είμαστε εκεί. Θα
έχουμε υποκύψει στη νύχτα ή θα παρακολουθήσουμε την αυγή ωχροί, εξαντλημένοι,
διαλυμένοι από τη μάχη»...
Τόρου Οκάντα [Διδ. - Μέλος της Σ. Στ.
"Κοινωνικός Κύκλος 0"]
