DECIPIMUR SPECIE RECTI...

...«εξαπατηθήκαμε από την όψη του καλού»...

Οράτιος – «Ποιητική Τέχνη»

 

To κείμενο που ακολουθεί αποτέλεσε τη συμμετοχή των νεαρών μελών της υπό την αιγίδα του Διεθνούς Τεκτονικού Τάγματος «ΔΕΛΦΟΙ», Αυτόνομης Συμβολικής Στοάς «Κοινωνικός Κύκλος 0» και παρουσιάστηκε στο «10^ο Συνέδριο Νεαρών Τεκτόνων», το οποίο οργανώθηκε από τη Μεγάλη Μικτή Στοά της Ελλάδος, την 16^η Μαρτίου 2019 στο ξενοδοχείο Wyndham Grand Athens.

 

Υπάρχει μία κατάρα που κατατρέχει τα «Ελεύθερα Πνεύματα». Είναι εξαιρετικά και δοξάζονται όταν είναι νεκρά. Όταν όμως είναι ζωντανά και ενεργά, άρα και μη ελεγχόμενα, συνήθως ενοχλούν. Ενοχλούν γιατί θέτουν τον άνθρωπο μπροστά σε διλήμματα,  προκαλώντας τους «νεολουδίτες» να πετάξουν τα ξύλινα σαμπό τους στα γρανάζια «της μηχανής».

 

Σήμερα δεν σκοπεύουμε να «κομίσουμε γλαύκα εις Αθήνας» ούτε να ανακαλύψουμε εκ νέου την Αμερική. Αντίθετα θα ακολουθήσουμε τη σκέψη προγενεστέρων μας «Ελεύθερων Πνευμάτων».

 

Ιδού λοιπόν τα ερωτήματα που πρόκειται να εξετάσουμε:

 

Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας συμβάλλει, στη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου;

 

Και αν ναι, ποιό είναι το κόστος που καλούμαστε να πληρώσουμε;

 

Πως μπορούμε άραγε να ζεσταθούμε από τη Φωτιά του Νου των προαναφερθέντων στοχαστών, αντέχοντας τον καπνό που προέρχεται απ’ αυτή; Πως μπορούμε να ασκήσουμε κριτική, ή ακόμα περισσότερο να αποκηρύξουμε το Φως και τη θέρμη της φλόγας, επειδή δημιουργεί τοξικό καπνό;

 

Πως, αδελφοί μου, να τολμήσουμε να το κάνουμε;

 

Να επικρίνουμε ή να ασκήσουμε κριτική στην επιστήμη, την τεχνολογία και τη Λογική εδώ σήμερα, ενώπιον σας; Ενώπιον των μελών μιας αρχαίας αδελφότητας αφιερωμένης στην πρόοδο, στον ορθό λόγο και το Φως;

Ας πιάσουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η Δυτική  κοινωνία και ο σύγχρονος τρόπος σκέψης και ζωής μας είναι θεμελιωμένα στη περίοδο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Βασικά χαρακτηριστικά της Διαφωτιστικής Παράδοσης, όπως είναι η απόλυτη και ψυχρή λογική, η πίστη στη συνεχή και αδιάκοπη τεχνολογική πρόοδο, το αίτημα για υπεροχή του ανθρώπου, η πλήρης καθυπόταξη της φύσης και ο υπερβολικός επιστημονισμός, ήταν αυτά που έλαμψαν «μαύρο φως», στρέβλωσαν τα θεμέλια και τελικά εγκλώβισαν τον Άνθρωπο σε ένα οικοδόμημα εργαλειακών σχέσεων, μονοδιάστατης, ανευ όρων, επιδίωξης του κέρδους και ψυχρής – πολλές φορές έως θανάτου – λογικής.

Αυτό είναι και το φαινόμενο που στο «Κοινωνικό Κύκλο», συνάδοντας με τη φιλοσοφική σκέψη του Αδελφού Lessing, ονομάζουμε «παράδοξο του Φωτός». Διότι, όπως θα δούμε στη συνέχεια, το Φως νομοτελειακά δημιουργεί σκιά-σκοτάδι, η ένωση οδηγεί σε διαίρεση, το καλό μεταστρέφεται –με απίστευτη ταχύτητα- σε κακό. Και όπως σωστά επισημαίνει ο Αδελφός Goethe:

 

«όσο δυνατότερο και λαμπρότερο το φως, τόσο πιο σκοτεινή η σκιά»

 

Τελικά, είναι φανερό ότι η αέναη κίνηση της ζωής υποτάσσεται στη συνύπαρξη του Αγαθού με το Κακό. Ακόμη και όταν το εφευρετικό μυαλό του Δαίδαλου κατασκεύαζε γιγάντια φτερά από κλαριά λυγαριάς και πανί, κολλώντας τα με κερί, με στόχο να απαλλάξει εαυτώ και υιώ από τη δυστυχία του δεσποτισμού, δεν περίμενε ότι θα βίωνε τη μεγαλύτερη συμφορά ενός γονέα.

 

Ο ίδιος, αν και συμβούλεψε το γιο του πώς να κάνει ορθή χρήση της ιπτάμενης μηχανής και να πετάξει μακριά από τη σκλαβιά, να σκίσει το γαλάζιο ορίζοντα και να κατακτήσει τους ουράνιους δρόμους, ο Ίκαρος, άπειρος και αμαθής, αλλά συνάμα και επαρμένος, «πέταξε ψηλά» και πλησίασε το δίσκο του Ήλιου. Το κακό δεν άργησε να έλθει με τον άτυχο νέο να πέφτει στη θάλασσα και να χάνεται…

 

Στην ίδια απέραντη θάλασσα που πέφτουν κάθε μέρα τα «άβγαλτα» θύματα της αλματώδους ανάπτυξης των τεχνών, της επιστήμης και της τεχνολογίας. Έτσι, καθημερινά βλέπουμε την ανθρωπότητα να κατακτά μεγαλειώδεις και ενάρετες – τουλάχιστον κατά τη σύλληψή τους -  ιδέες, αλλά και να καταστρέφεται από αυτές και να βυθίζεται ερημωμένη στα συντρίμμια που αφήνει πίσω της.

 

Αυτή τη μεγαλειώδη κατάκτηση αλλά και την ερήμωση βίωσε και καταστράφηκε εν τέλει ο γνωστός σε όλους - όχι τυχαία απόφοιτος του πανεπιστημίου του Ingolstadt δόκτωρ… Victor Frankenstein. Ο γνωστός λογοτεχνικός ήρωας της Mary Shelley, ο οποίος αν και δημιουργήθηκε το 1816, προσπάθησε μέσα στις σελίδες του πρώτου βιβλίου παγκοσμίως που αναφέρθηκε στο θέμα της βιοηθικής, να διανοίξει νέους δρόμους, να εξερευνήσει άγνωστες για τον άνθρωπο δυνατότητες και να ξεδιπλώσει μπροστά στα μάτια του κόσμου τα πιο βαθιά μυστήρια της δημιουργίας. Ανέφερε σε μια στιγμή έξαρσης:

 

«Θα χορτάσω τη ζωηρή μου περιέργεια με τη θέα ενός τμήματος του κόσμου που ποτέ κανείς πιο πριν δεν το έχει επισκεφθεί, και μπορεί να βηματίσω σ' έναν τόπο που ποτέ πιο πριν το πόδι του ανθρώπου δεν αποτύπωσε το ίχνος του».

Το αποτέλεσμα όμως δείχνει ότι ο ίδιος ο επιστήμονας Frankenstein δεν ήξερε πώς να χειριστεί το θαυμάσιο πλάσμα του. Έτσι εκείνο έγινε ένα «τέρας», αποκρουστικό και επικίνδυνο για όλους τους ανθρώπους και για τον ίδιο τον εαυτό του.

 

Αυτά είναι δύο εκκωφαντικά δείγματα των αδιεξόδων που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι οι επιστήμονες όταν προχωρούν σε αχαρτογράφητα, ή «ακανόνιστα» ύδατα. Και αυτά, όπως και πλείστα άλλα, δείχνουν την αδυναμία του ανθρώπου να «κανονίσει» όλα τα ύδατα της νόησης και φαντασίας. Την αδυναμία του ανθρώπου να δώσει, μέσω της θετικής υπερρύθμισης, απαντήσεις στα αναρίθμητα ζητήματα ηθικών διλημμάτων και νοηματικής αδράνειας έμπροσθεν της κοινωνικής και τεχνολογικής ταχύτητας.

Γιατί κάθε πεδίο αναπτύσσεται με τέτοιες ταχύτητες που συχνά ο άνθρωπος δεν μπορεί να τις παρακολουθήσει, πόσο μάλλον να τις διαχειριστεί και να λάβει αποφάσεις που θα ορίσουν την τύχη αυτού του κόσμου. Και μέσα σε αυτή τη φρενήρη ροή, ξεχνά τον κώδωνα που έκρουσε ο Jean-Jacques Rousseau, ο οποίος ασκώντας την πρώτη παγκόσμια κριτική στις επιστήμες και τις τέχνες, ανέφερε ότι:

 

«τα ευεργετήματα των τεχνών και των επιστημών αντισταθμίζονται από τα ελαττώματα».

Όντως υπερβολική η διατύπωση. Δεν είναι όμως αυθαίρετη. Έχει βάση και υπόσταση, όπως τόνισε και ο Charles Dickens  στο «Όλιβερ Τουίστ», αρκετές δεκαετίες αργότερα, τονίζοντας στην πράξη έναν ιδιαίτερο ιδεαλισμό σε αντιδιαστολή με τους μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου και υποκρισίας. Κι αυτό γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που είδαμε την επιστημονική εξέλιξη να αποσυνδέεται από την κοινωνία, να μη δρα υπέρ του συνόλου των μελών της, και να υποκύπτει στη βαρβαρότητα.

Κι ενώ τα εργοστάσια φτιάχτηκαν για να διευκολύνουν και τελικά να κάνουν τους ανθρώπους ευτυχισμένους, χρειάστηκε ο Charles Dickens να μας υπενθυμίζει ότι κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα ανήλικα παιδιά, πέντε, έξι και επτά ετών… ως μικρόσωμες ζωντανές βούρτσες καθάριζαν με το κορμί τους το εσωτερικό των στενών καμινάδων των εργοστασίων. Τελικά τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των παιδιών, τα συνέθλιψε η άναρχη γέννηση της βιομηχανικής επανάστασης και το ανήθικο κυνήγι του κέρδους, έχοντας ως αποτέλεσμα ο άνθρωπος να υπηρετήσει το εργοστάσιο, αντί το εργοστάσιο να τον υπηρετεί.

Ο Jean-Jacques Rousseau σχεδόν εκατό χρόνια πριν τον Dickens είχε κάνει πρώτος το βήμα πίσω και παρατήρησε τη κατάσταση. Μέσα στις παρατηρήσεις του εξέφρασε τον φόβο του για την απομάκρυνση του ανθρώπου από το φυσικό του εαυτό. Υπέδειξε στους «μεθυσμένους» της άκριτης και άκρατης προόδου τις παγίδες και τον εγκλωβισμό σε έναν εργαλειακό κόσμο. Ο Ελβετός φιλόσοφος πρώτος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου:

«Ενώ η κυβέρνηση και οι νόμοι προνοούν για την ασφάλεια και την ευημερία των ανθρώπων στην κοινωνία, οι επιστήμες, τα γράμματα και οι τέχνες, λιγότερο δεσποτικές αλλά ενδεχομένως περισσότερο ισχυρές, απλώνουν γιρλάντες με άνθη στις σιδερένιες αλυσίδες που συνθλίβουν τους ανθρώπους, πνίγουν μέσα τους το αίσθημα της αρχέγονης ελευθερίας για την οποία φαίνονταν να έχουν γεννηθεί, τους κάνουν να αγαπήσουν τη σκλαβιά και τους μετατρέπουν σε ό,τι ονομάζουμε πολιτισμένους λαούς». 

Σχεδόν 70 χρόνια μετά τον Rousseau, η Shelley υπενθυμίζει στην ανθρωπότητα αυτό που είχε πει ο Πολίτης της Γενεύης:

«Μεγάλο και θαυμαστό θέαμα να βλέπεις τον άνθρωπο να βγαίνει από το μηδέν χάρη στη δική του προσπάθεια. Να διαλύει, με τα φώτα του λογικού του, τα σκοτάδια στα οποία είχε βυθιστεί. Να ξεπερνά τον εαυτό του και να διασχίζει με γιγάντια βήματα, όπως ο ήλιος, τις απέραντες εκτάσεις του σύμπαντος».

Αλλά η ίδια σκιαγράφησε πως μπορεί ο άνθρωπος να απελευθερώσει «στον κόσμο έναν εξαχρειωμένο ασυνείδητο, του οποίου η ικανοποίηση είναι το μακελειό και η δυστυχία» όπως πολύ σωστά είπε ο ορθολογιστής επιστήμων Victor Frankenstein σε μια στιγμή απελπισίας, σαφής αναφορά στη ρουσσωική υπενθύμιση για το πόσο έωλη είναι η αφελής πίστη στην πρόοδο δίχως όρους και προϋποθέσεις. Είναι αλήθεια πως: «εξαπατηθήκαμε από την όψη του ορθού». Διότι το καλό... παράγει κακό, το Φως φέρνει μαζί του το σκοτάδι, η κοινωνική ένωση φέρνει τη διαίρεση. Αυτή είναι η αντινομία, όπως προαναφέρθηκε, του Διαφωτισμού και της προόδου των επιστημών και της τεχνολογίας.

Είναι ένας φαύλος κύκλος. Κάθε βήμα προόδου απομακρύνει τον άνθρωπο από την «φυσική του κατάσταση». Μεγαλώνει αυτό το ρήγμα το οποίο αναπληρώνεται από το κακό. Υποταγμένοι στην αυταπάτη του αγαθού και δέσμιοι της επίφασης της προόδου, αφηνόμαστε στη γοητεία μιας ψευδούς εικόνας της πραγματικότητας. Έτσι τα ευεργετήματα αντισταθμίζονται από τα ελαττώματα.

Είναι όμως δυνατόν οι επιστήμονες να σπάσουν αυτόν τον φαύλο κύκλο, να εισχωρήσουν στα μυστικά της φύσης και να αποκαλύψουν πώς λειτουργούν οι αθέατες πλευρές της, χωρίς να αντιμετωπίσουν τους παραπάνω κινδύνους;

 

Άραγε, υπάρχει τρόπος ώστε ο Γνώμονας του Ορθού Λόγου να μη δολοφονήσει το συναίσθημα; Υπάρχει τρόπος που να διασφαλίζει την απόλαυση των δώρων των επιστημών και της τεχνολογίας που παράλληλα να προστατεύει τον άνθρωπο από όλα εκείνα τα μονοπάτια τεράτων που παράπλευρα θα δημιουργηθούν;

Μπορεί ο ταξιδευτής της γνώσης να απολαμβάνει τις χαρές και να μπορεί να μεταπηδά μεταξύ των ασπρόμαυρων τετραγώνων του δαπέδου της ζωής με ασφάλεια;

Οι επιστήμες και η τεχνολογία από μόνες τους δεν είναι «καλές» ή «κακές». Ο τρόπος όμως που ο άνθρωπος δημιουργεί και χρησιμοποιεί τις εφαρμογές τους μπορεί να προκαλέσει είτε ευδαιμονία και προκοπή, είτε δυστυχία και καταστροφή. Μπορεί να διαιρέσει την ανθρωπότητα, επιβεβαιώνοντας τον Αδελφό Lessing, ο οποίος στο βιβλίο του, το οποίο χαρακτηρίζεται ως «το ευαγγέλιο του αληθινού Τεκτονισμού», αναφέρει:

…«Το γεγονός ότι τα εργαλεία ανθρώπινης επινόησης δεν είναι αλάθητα. Και όχι μόνο αποδεικνύονται αναποτελεσματικά, αλλά πολύ συχνά μάλιστα παράγουν αποτελέσματα τα οποία ξεκάθαρά έρχονται σε αντίθεση με το σκοπό γιά τον οποίο σχεδιάστηκαν. (...)  Έτσι είναι επίσης αλήθεια ότι τα εργαλεία που δημιουργήθηκαν για να συνενώνουν τους ανθρώπους, με σκοπό αυτοί να εξασφαλίσουν την ευτυχία τους μέσω αυτής της ενοποίησης, την ίδια στιγμη τους διαιρούν.»...

Το απόσπασμα αυτό  μας φέρνει στο νου μια εμβληματική γαλλική Τεκτονική ρήση η οποία αναφέρει ότι αποστολή του Ελευθεροτεκτονισμού είναι «να ενώσει ό,τι έχει διαιρεθεί». Διότι η Βασιλική Τέχνη είναι αυτή που μπορεί να καλύψει το κενό του χρόνου που μεσολαβεί του νέου ηθικού διλήμματος και της νομοθετικής προστασίας της κοινωνίας. Διότι δεν παίζει μόνο παθητικό ρόλο αλλά και δίνει έμπρακτη μορφή στα ηθικά επιχειρήματα. Μέσα λοιπόν σε αυτήν, θα βρούμε όλο το νόημα, την αξία, τη μέγιστη αναγκαιότητα του ηθικού γνώμονα, παραγόμενου εκ του Φυσικού Δικαίου, με σκοπό τη διαφύλαξη των αρχών της κοινωνίας, έστω ωσότου το Θετικό Δίκαιο να αναλάβει την προστασία της. Διότι η θύραθεν κοινωνία υπακούει στο Θετικό Δίκαιο, ενώ ο Ελευθεροτεκτονισμός συντάσσεται με το Φυσικό Δίκαιο.

 

Ο Ελευθεροτεκτονισμός είναι ακόμη και σήμερα το πολύτιμο παγκόσμιο οπλοστάσιο ηθικής, αφού δίνει τις απαντήσεις σε όλες τις αναταράξεις των εποχών. Μας γνωρίζει ότι η έννοια της ηθικότητας δεν είναι μόνο ένα διανοητικό εγχείρημα ή πείραμα. Η μορφή της συνδέεται με τις σχέσεις των ανθρώπων και την ποιότητα της ζωής τους. Είναι, όπως διατύπωσε λυρικά ο kant,  η «πεπλοφορούσα θεά, ενώπιον της οποίας κλίνουμε το γόνυ, ο ηθικός νόμος εντός μας στην άτρωτη μεγαλοπρέπειά του».

Μας υπενθυμίζει τις δυνάμεις και τα όριά μας και, πάνω απ’ όλα, την ευθύνη των αποφάσεων μας. Είναι κάτι περισσότερο από μια εικόνα ή ένα όραμα ενός ιδεατού κόσμου στον οποίο οι επιστημονικές ανακαλύψεις και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι σε αρμονία. Πρόκειται για ένα πεδίο πρακτικής που δίνει απαντήσεις σε προβλήματα και περιπτώσεις ηθικής αμηχανίας.  

Διότι γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν μπορούν να αντέξουν τα κανονιστικά πρότυπα αυθεντίας. Η ανθρώπινη νόηση δεν μπορεί να λειτουργήσει σε κανονιστικά πλαίσια απολυτότητας. Ο Γνώμονας Σύμβολο της Λογικής και της Σοφίας διδάσκει ότι πρέπει να είμαστε δίκαιοι και ευθείς. Ο Διαβήτης είναι το Σύμβολο του στοχασμού και της σφαιρικής σκέψης. Μαζί και τα δύο παραπέμπουν στην Δικαιοσύνη και την Αλήθεια, Αρετές, τις οποίες ο Τεκτονισμός προσπαθεί με όλα του τα μέσα να διαδώσει στην Ανθρωπότητα.

 
Ο έμπειρος Ελευθεροτέκτων γνωρίζει πολύ καλά ότι η ψυχρή λογική και το γράμμα του Δίκαιου, κατά τα άλλα νόμου, μπορούν να μετατραπούν σε φονικά εργαλεία στα χέρια των άπειρων ή υστερόβουλων ανθρώπων. Γι' αυτό ο Τεκτονισμός δίνει απλόχερα τον τρόπο και τις οπτικές του, χωρίς να επιβάλλει συμπεριφορές. Ως οδοδείκτης δείχνει ένα προσιτό μονοπάτι που μπορεί να ακολουθήσει για να καταλάβει κανείς τη στιγμή της ανθρώπινης αγνότητας και γιατί η διαρκής υπενθύμισή της είναι ο κορμός που στηρίζει και θα στηρίξει τα ανθρώπινα επιτεύγματα εσαεί.

Ο στόχος είναι αδιαπραγμάτευτος: η λάξευση του τραχύ-ακατέργαστου λίθου και η συνειδητοποίηση ότι ο Άνθρωπος μπορεί να τελειοποιηθεί σε όλους τους τομείς του εσωτερικού, αλλά και του εξωτερικού του κόσμου και να αποφύγει τις πλάνες της αλαζονείας.

Εν κατακλείδι, η πρόοδος της Γνώσης των επιστημών και της τεχνολογίας μπορεί να μη βελτιώνει αυτόματα το ήθος και τη διαγωγή των ανθρώπων, δημιουργεί όμως, αναμφισβήτητα, ένα εύφορο έδαφος όπου μπορεί να βλαστήσει ο Καλός Σπόρος. Η Γνώση, η Τεχνολογία και η πρόοδος των Επιστημών δεν είναι πολυτέλεια, αλλά επιούσιος άρτος του πνεύματος. Ό,τι αντιπροσωπεύει η γλυπτική για ένα άμορφο κομμάτι μαρμάρου, το ίδιο αντιπροσωπεύει και η εκπαίδευση για το Ανθρώπινο πνεύμα.

Γι' αυτό καμία επιστήμη δεν πρέπει να μένει άγνωστη στον άνθρωπο, διότι όλες, πάντα με την προϋπόθεση ότι έχουν ως θεμέλιο την Αρετή, αποτελούν το αντίδοτο ενάντια στην άγνοια, τη δεισιδαιμονία και το φανατισμό, και απελευθερώνουν. Ένας λαός είναι σκλάβος όταν αγνοεί την Αλήθεια και τις ίδιες τις απεριόριστες δυνάμεις του και βυθίζεται στο σκοτάδι και την μισαλλοδοξία. Ταυτόχρονα, όμως, επαναλαμβάνουμε και δεν πρέπει να λησμονούμε, ότι οι επιστήμες δίχως τη στήριξη της Αρετής, έχουν την ίδια δράση που έχει ένα όπλο στα χέρια ενός παιδιού!

Όπως ο Charles Dickens, μέσα από το έργο που μας άφησε, αναζήτησε έτυχε να αναδείξει κατά κάποιον τρόπο την αρχετυπική διάσταση του Αγαθού που θα υπερνικήσει το κακό. Παρά τις όποιες αντιξοότητες πέτυχε να δείξει ότι το αγνότερο αγαθό μπορεί να διδαχτεί μέσα από το χυδαιότερο κακό ενώ με ιδιοφυή τρόπο, μετέτρεψε ακόμη και τον χαρακτήρα της πόρνης του βιβλίου σε «αγνή» ψυχή.

Όπως και ο Frankenstein συνέλαβε την ιδέα και προσπάθησε να δώσει ζωή σε μια φυσική μορφή, θέλοντας συγχρόνως να είναι όμορφη. Αλλά η έπαρση και η προχειρότητά του δημιούργησε κάτι άσχημο. Θέλησε να είναι καλοπροαίρετος, αλλά, με τη δική του απερισκεψία, έκανε κακό και τελικά το «τέρας» καθρέπτισε το είδωλο του ανθρώπου, αναδεικνύοντας την ηθική αμηχανία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζουν την ύπαρξη και κυρίως τη ΓΝΩΣΗ.

Και όσοι φιλοδοξούν ή αναμένουν να καταγραφούν στην ιστορία χρειάζεται να είναι πιό προσεκτικοί και ενάρετοι... Η γέφυρα προς το αγαθόν, είναι η Αρετή. Χωρίς αυτή, ο άνθρωπος είναι «ανοσιώτατον και αγριότατον όν», όπως λέει ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά».

Διότι, δεν υπάρχουν ανθρώπινες πράξεις, που να είναι πολιτικά ή ηθικά ουδέτερες. Και δεν ξέρουμε πράγματι ποιο είναι αυτό, που στις περισσότερες περιπτώσεις θα έπρεπε περισσότερο να μας φοβίζει. Ο έλεγχος και η απαγόρευση μιας επιστημονικής έρευνας, ή οι πολύ χειρότερες και τρομακτικότερες για την κοινωνία μας συνέπειες, που θα προκληθούν από τη μη απαγόρευσή της;

Δεν θα βεβηλώσουμε καμία μυστική γνώση εάν απαντούσαμε αλληγορικά σε αυτό το ερώτημα με ένα απόσπασμα από το εδώ και δυόμιση αιώνες ανενεργό αλλά άκρως επίκαιρο Τεκτονικό Τυπικό του «Σκώτου Αδελφού», όπου ο Γραμματέας της Στοάς λέει στον Δόκιμο: 

 

Κάθε βίαιη μεταρρύθμιση είναι κατακριτέα διότι δεν μπορεί να βελτιώσει τα πράγματα εφόσον οι άνθρωποι δεν αλλάζουν και συνεχίζουν να είναι υποδουλωμένοι στα πάθη τους, ενώ ταυτόχρονα, είναι γνωστό ότι η σοφία είναι αδύνατο να επιβληθεί με εξαναγκασμό. Ολόκληρο το σχέδιο του Τάγματος μας βασίζεται στην εκπαίδευση των ανθρώπων, όχι μέσω απλών εξαγγελιών, αλλά με την προώθηση και επιβράβευση της Αρετής.

 

 Πρέπει πολύ διακριτικά να χαλιναγωγήσουμε εκείνους που προάγουν τη φαυλότητα και να τους ελέγξουμε χωρίς όμως να τους καταπιέσουμε. Με μια λέξη, θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα γενικευμένο σύστημα Ηθικής,(...) χωρίς όμως ταυτόχρονα να καταστρέψουμε την οργανωμένη κοινωνία»

Νικόλ Καζάν (Διδ. - Σ. Στ. "Κοινωνικός Κύκλος 0")

Φρειδερίκος β' Χοχενσταάυφεν (Διδ. - Σ. Στ. "Κοινωνικός Κύκλος 0")

Μαρίνος Αντύπας (Διδ. - Σ. Στ. "Κοινωνικός Κύκλος 0")

Τόρου Οκάντα (Ετ. - Σ. Στ. "Κοινωνικός Κύκλος 0")

Ενζολοράς (Μαθ. - Σ. Στ. "Κοινωνικός Κύκλος 0")

 
Decipimur specie recti…

 “We were deceived by the view of good”

Horace “The Art of Poetry”

 
There is a curse that persecutes ’’Free Spirits’’. They are exceptional and praised when dead. But when alive and active – therefore uncontrollable – they usually bother. They bother because they set the person in front of dilemmas, challenging the Neo-Luddites to throw their ’’wooden sabot” (clogs) in the gears of the machine.

Today we do not intend to ’’bear an owl to Athens”[(idiomatic) To undertake a pointless venture mean], neither “re-discover the Americas”. Contrariwise, we will follow the mind path of our predecessors “Free Spirits”.

So, behold the questions we are about to examine;

Does the progress of science and technology make better and more convenient everyday life for people?

And if it does, what is the cost we are willing to pay?

We wonder how we can let the Fire of Mind of the mentioned above thinkers to warm us, enduring the smoke that comes from it? How can we criticize, or furthermore renounce the Light and the warmth of flame, just because it creates toxic smoke?

How do we Sisters and Brothers, dare to do it? Should we judge or criticize Science, Technology and Reason today, in front of you? In front of the members of an ancient Fraternity dedicated in progress, reason and Light?

But first, let’s start from the beginning. It is commonly accepted that the western world and our contemporary way of living and thinking is founded on the European Age of Enlightment. Basic characteristics of the Enlightment Tradition, as the absolute cold reason, the faith in the continuous and unstoppable progress of technology, the request for man’s supremacy, the absolute submission of nature and the extravagant scientism, were those who shed ’’Dark Light”, distorted the very foundations and finally trapped mankind into a structure of instrumental relationship, one dimensional, unconditional pursuit of profit and cold blooded -sometimes to the end- common sense.

This is exactly the phenomenon that in our Lodge (“Social Circle”), agreeing with the thinking of Brother’s Lessing, is named as ’’Paradox of Light’’. Because, as we are about to see, the Light deterministically creates shadow-darkness, the unity leads to division, goodness can be surprisingly easily transformed to evil. And as Brother Goethe correctly points out:

’’The bolder and brighter the light, the darker the shadow’’.

As it seems, it is obvious that perpetual movement of life submits to the coexistence of Pure and Evil. Even when the inventive mind of Daedalus was inventing gigantic wings made of wicker branches and cloth, binding them with wax, in order to free himself and his son from the misery of despotism, he surely wouldn’t expect that he was about to live the biggest tragedy of a parent.

Although Daedalus himself advised his son how to use properly the flying machine and fly away from slavery, cross the infinite blue sky and conquer the celestial paths, Icarus, as he was inexperienced and ignorant, but in the same time arrogant, he flew high and got closer to the Sun. Soon enough the poor young man fell into the sea and vanished… In the same vast sea that every day the "innocent" victims of the leaps and bounds of the arts, science and technology fall. Thus, every day we see mankind conquering grandiose and virtuous - at least at their conception - ideas, but also being destroyed by them and sinking deserted into the debris that leaves behind.

That same majestic conquest but desolation as well was experienced by and in the end destroyed the famous to everyone - not by accident - graduate of Ingolstadt University doctor…. Victor Frankenstein. The famous literary hero of Mary Shelley, who, even though he was created in 1816, tried, through the pages of the first book worldwide referring to Bioethics, to open new paths, explore unknown to man potentials and reveal in front of the whole world the deepest mysteries of creation. In a moment of furor, he mentioned:

...’’I shall satiate my ardent curiosity with the sight of a part of the world never before visited, and may tread a land never before imprinted by the foot of man’’...

But the outcome indicates that scientist Frankenstein himself didn’t know how to handle his marvelous creature. Thus, it became a ’’monster’’, repellent and dangerous for all the people, including himself.

These are two thunderous samples of dead ends that scientists themselves confront when they march into uncharted and “deep waters”. And these, like many others, confirm the weakness of mankind to arrange all the paths of comprehension and phantasy. The weakness of mankind to answer, through positive over-regulation, to the numerous cases of ethical dilemmas and meaning inaction in front of the social and technological rapidity.

Because every field is growing at such speeds that people often cannot watch, let alone manage them and make decisions that will determine the fate of this very world. And in this frenzied flow, he forgets the sound of Jean-Jacques Rousseau, who made the first world criticism of the sciences and the arts, saying:

“the benefits of arts and sciences are counterbalanced by the defects”.

Hyperbolic wording, indeed. But not arbitrary. It is based and supported, just like Charles Dickens highlighted in “Oliver Twist”, many decades later, emphasizing practically a special idealism in contrast to mechanisms of social control and hypocrisy. And that’s because several times have we seen scientific evolution disconnecting from society, not acting in favor of the total of its members, and not succumbing to brutality.

And although industries were made to make live easy and in the end make people happy, Charles Dickens had to remind us that during 19^th century under aged children of five, six and seven years old… like tiny living brushes cleaned with their own body the internal of the narrow chimneys of the factories. Finally the Human Rights of children were crushed by the lawless birth of industrial revolution and the unethical chase of profit, having as a result the man serving the factory, instead of the factory serving the man.

Almost one hundred years ago before Dickens, Jean-Jacques Rousseau was the first to take a step behind and observed the situation. Between his comments, he expressed his fear for man’s estrangement from his natural self. He indicated to all the intoxicated by unjudged and endless progress, the traps and the caging to a world of means. Swiss philosopher first rang the bell:

 ...’’While the government and the laws care for the security and the prosperity of people in the society, sciences, education and arts, less despotic but possibly more powerful, they hang flower garlands on the iron chains that crush people, they smother inside the feeling of the primitive freedom whom they are born for, they make them love slavery and transform them in what we name civilized people’’...

Almost 70 years after Rousseau, Shelley reminds humanity what the Civilian of Geneva had said:

...”It is a great and beautiful spectacle to see a man somehow emerging from oblivion by his own efforts, dispelling with the light of his reason the shadows in which nature had enveloped him, rising above himself, soaring in his mind right up to the celestial regions, moving, like the sun, with giant strides through the vast extent of the universe”...

But M. Shelley outlined that man can “turn loose into the world a depraved wretch’’, as very wisely Frankenstein pointed out in a moment of despair, clear reference to Rousseau’s reminder about how outdated is the naïve faith in unconditional progress. It is true that we were deceived by the view of good (Decipimur specie recti - Horace, The Art of Poetry). Because good... creates bad, Light brings darkness within, social union brings division. This is the contradiction, as mentioned before, of Enlightment and progress of sciences and technology.

It is a vicious circle. Every step of progress isolates man from his Natural State. It expands this breach that‘s being replaced by evil. Submitted to the illusion of good and slaves of the guise of progress, we let ourselves in the charm of a fake image of reality. Thus, the benefits are being counterbalanced by the defects.

Is it possible though that scientists are capable of breaking this vicious circle, penetrate the secrets of nature and reveal how its hidden sides of it work, without confronting the dangers mentioned above?

Is there really a way, so that the Square of rational thought doesn’t mangle the sentiment? Is there a way that ensures the pleasure of the gifts of sciences and technology that at the same time protects the man from all these paths of monsters that alongside are going to be created?

Can the knowledge traveler enjoy the pleasures and bounce between the black and white squares of life’s chessboard securely?

Sciences and technology cannot be good or evil by themselves. But the way the man creates and uses their applications can cause joy or progress, misery or destruction. It can divide humanity, confirming Brother G. E. Lessing, who’s in his book “Ernst and Falk”, which is characterized as ‘‘the Bible of authentic Freemasonry”, mentions:

...”That every means invented by man are not infallible. That they not only frequently fail to match their intention, but may well achieve the exact opposite. (...).  So it is then also true that the means which unites people in order to assure them of their happiness through this union simultaneously creates a division between them.”...

This quote brings in our minds an emblematic French Masonic saying which mentions that the mission of Freemasonry is ‘‘to unite what has been divided”. Because the Royal Art is the one that can fill the empty space of time that intervenes to the new ethical dilemma and the legislative protection of society. Because it doesn’t just have passive role, but also gives real form to ethical arguments. Inside it, we will find all the meaning, the value, the highest necessity of ethical square, produced by the Natural Law, in order to keep the principles of society, even as long as the Positive Law takes care of its protection. Because civil society obeys the Positive Law, while Freemasonry casts with Natural Law.

Freemasonry is even today the most precious worldwide armory of ethic, as it gives the answers to all the disorders of the times. It makes us known that the meaning of morality isn’t just an intellectual venture or experiment. Its form is connected to peoples’ relationships and the quality of their life. It is, like Kant stated lyrically:

 ...”the veiled goddess, in front of whom we bow, the ethical law inside us in its invulnerable majesty”...

It reminds us of our powers and limits, and overall, the responsibility of our decisions. It is something more than just a picture or a vision of a fantastic world in which scientific discoveries and human dignity are in harmony. It is about a field of practice that answers to problems and occasions of moral perplexity.

Because Freemasonry knows very well that they can’t handle the normative models of mastery. Human reason can’t operate in normative frame of absolutism. The Square - Symbol of Reason and Wisdom - teaches that we must be fair and direct. The Compass is the symbol of thoughtfulness and spherical thinking. Both combined lead to Justice and Truth, Virtues that Freemasonry tries with all her means to spread to Humanity.

Every experienced Freemason knows very well that ‘‘cold blood” reason and by the book - fair in other respects - Law, can transform into lethal weapons in the hands of inexperienced or scheming people. That is why it gives freely its way and perspectives, without enforcing behaviors. As guidepost shows an affordable path that anyone can follow in order to understand the moment of human purity and why its continuous reminder is the body that supports and will support human achievements forever.

The target is not negotiable; the curving of rough-raw ashlar and the realization that Man can get perfect to all the fields of internal and external world and avoid the delusion of arrogance.

In conclusion, progress of Knowledge, of sciences and technology may not improve automatically morality and behavior of people but, without question it creates a fertile ground, where Good Seed can grow. Knowledge, Technology and Progress of Sciences are not a luxury, but a daily ‘‘food of spirit”. What Sculpture represents for a formless piece of marble, education does equally for human spirit.

This is why no science must remain unknown to man, because all of them, always with the condition that they have as foundation Virtue, constitute the antidote against ignorance, superstition and fanatism, and they set free. A nation is considered slaved when they ignore Truth and their own infinite powers and they get deeper in the darkness and bigotry. But at the same time we repeat and must not forget that sciences without the support of Virtue have the same result that a gun has in the hands of a child!

Like Charles Dickens, through his left behind work, we can see that he searched and made it to highlight somehow the archetypal dimension of Purity/Kindness, which will overtake evil. Despite whatever adversities he managed to show that the purest good can be taught by the most hideous evil, while in an intelligent way, he turned even the character of the prostitute in his book, into a pure soul.

Like Frankenstein conceived the idea and tried to give life to a natural form, willing to be beautiful. But his arrogance and sloppiness created something ugly. He wanted to be well-meaning, but because of his recklessness, he did something bad and in the end the ‘‘monster” mirrored the form of the man, highlighting the moral perplexity in what concerns the way people must confront existence and overall KNOWLEDGE (Gnosis).

And all these people who aspire or expect to be part of the History, the need to be more careful and righteous. The bridge to pure is virtue. Without it, ‘‘man is the wildest and most unsacred animal”, as Aristotle mentions in his book ‘‘Politics”.

Because there are no man actions that can be politically or morally correct. And we do not know for real what this, which most times should frighten us, is. Control and prohibition of a scientific research, or much worse and more frightening for our society consequences, that will be cause by not prohibiting it?

We will not profane any secret knowledge if we answered, allegorically, in the above question with an excerpt from a Masonic Ritual (‘‘Scottish Brother” Degree of the Illuminati Masonic System) inactive for two and a half centuries but always timely, in which the Privy Secretary of the Lodge says to the Candidate:

… “Here, the scales must be tipped in favour of virtue. One must seek to bring it about that the just man can safely expect to find reward for his righteousness in this world. In this endeavour we are hampered by the clergy, the princes, and today’s political constitutions. What are we to do then? Promote revolutions? Turn everything upside down? Expel violence with violence? Exchange one tyrant for another? Certainly not!

 Any violent reform is reprehensible because it does not improve things as long as men with their passions remain unchanged, and because wisdom does not need to be coerced. The Order’s entire plan is based on educating men, not through declamation but by promoting and rewarding virtue.

We must secretly tie the hands of those who promote vice and govern them without oppressing them. In a word, a general regimen of morality must be introduced, (…) without dissolving the civil bonds”…  

 

R∴ L∴ “Social Circle”  Or∴ Athens

Under the aegis of International Masonic Order “DELPHI”

e-mail: koinonikoskyklos@gmail.com